Tζορτζ Μπέρναρντ Σω (George Bernard Shaw 1856-1950)
Γράφει η Νότα Κυμοθόη*
Ο σπουδαίος Ιλρλανδός συγγραφέας από το Δουβλίνο, τ0 1925, πήρε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Γεννήθηκε σαν σήμερα, 26 Ιουλίου το 1856 σε μια οικογένεια αξιοσέβαστη. Σύμφωνα με τις συνήθειες εκείνης της εποχής πήγαινε κάθε Κυριακή στην εκκλησία, αλλά γρήγορα αποφάσισε να σταματήσει τη συνήθεια αυτή και απολάμβανε την ημέρα του με περιπάτους. Συνειδητοποίησε σε επισκέψεις που έκανε με την υπηρέτριά τους, σε σπίτια φίλων και γνωστών της, πως οι άνθρωποι είχαν ανάγκες πολλές. Τα φτωχικά τους σπίτια, τα οποία δεν τα έβλεπε το φως, και τα παιδιά της ηλικίας του, που υπέφεραν, τον είχαν συγκινήσει πολύ. Στόχος του ήταν, όπως έλεγε ο ίδιος, ν΄αγωνιστεί με όσα μέσα μπορούσε όταν θα μεγάλωνε, για να καταπολεμήσει των ανθρώπων τη δυστυχία και να τους ανακουφίσει από τη φτώχεια.
Η ζωή του είχε προβλήματα, καθώς η γονείς του χώρισαν, όταν ήταν 16 ετών. Η μητέρα του εγκατέλειψε τον αλκοολικό πατέρα του κι εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο με τις αδερφές του, ενώ ο ίδιος έμεινε στο Δουβλίνο με τον πατέρα του, για να τελειώσει το σχολείο. Όμως δεν τα πήγαινε πολύ καλά κι είχε συγκρούσεις με τους καθηγητές του κι εργαζόταν σ΄ένα κτηματομεσιτικό γραφείο. Θυμωμένος με την κοινωνία, με την εκκλησία, με τον πατέρα του και το σχολείο του, αποφάσισε να μη βάλει σταγόνα αλκοόλ στο στόμα του.
Για μεν τα σχολεία έλεγε πως είναι φυλακές που εκεί μέσα αφήνουν σε κλουβιά οι γονείς τα παιδιά τους και οι δάσκαλοι είναι κλειδοκράτορες. Για δε τις εκκλησιές είχε γράψει την τολμηρή άποψή του πως « αν ήθελαν να εκτελέσουν τον προορισμό τους έπρεπε να μετατραπούν σε χώρους ψυχαγωγίας των εργαζομένων, για να προσφέρουν με εκδηλώσεις θεατρικές, χορού και μουσικής, αλλά και παιδαγωγικά παιχνίδια στους νέους ».
Η μοναξιά του ήταν μεγάλη όπως και η έλλειψη ψυχαγωγίας, αλλά δεν απογοητεύτηκε, παρά συνειδητοποίησε πως οι υπερβολές βλάπτουν, ενώ η κωμική πλευρά της ζωής που βρίσκεται γύρω σου παντού, δημιουργεί ισορροπία. Οι ήρωες των Ελλήνων τραγικών αλλά και οι Σεξπιρικοί στάθηκαν αφορμή για να δημιουργήσει σπουδαία θεατρικά έργα γραφής, μέσα από τα καθημερινά γεγονότα όπου ζούσε κι αντιλαμβανόταν στην εποχή του. Γνώρισε τον Κάρλ Μάρξ μέσα από το σπουδαίο έργο του "Το Κεφάλαιο" που τον επηρέασε αρκετά. Το 1884 μαζί με διανοούμενους σοσιαλιστές ίδρυσε την Φαβιανή Εταρεία κι αγωνίστηκε για να μεταμορφωθεί η κοινωνία της Βρετανίας σε κράτος σοσιαλιστικό, μέσα από συνεχείς συζητήσεις, με αλλαγή της νομοθεσίας και συνεχή εκπαίδευση. Όχι μέσ από επαναστάσεις, αλλά από μια προγραμματισμένη και βαθμιαία επίλυση προβληματικών καταστάσεων. Οι ιδέες που αφορούσαν τη διαμόρφωση ενός τέλειου χαρακτήρα στον κάθε άνθρωπο ήταν αυτές που ενστερνίστηκε γιατί θα άλλαζαν και το σύνολο των ανθρώπων. Πίστευε πως η προσωπική πνευματική και υλική ανάπτυξη επιτυγχάνεται με την εκπαίδευση κι αποτελούν τον μόνο τρόπο απελευθέρωσης του ατόμου από την κάθε καταπίεση. Μέσα από την ειδική εκπαίδευση αναπτύσσεται η ελεύθερη διάκριση και σκέψη που αναμορφώνει τις ανθρώπινες κοινωνίες. Μόνον με τον τρόπο αυτόν οι δυνατότεροι βοηθούν τους αδύναμους, για να έρθει πρόοδος κι ανάπτυξη των κοινωνιών. Μέσα λοιπόν από αυτή του την κίνηση με τους ομοϊδεάτες, που ήταν και τα ηγετικά στελέχη της Φαβιανής Εταιρείας ήρθε και η εποχή όπου ιδρύθηκε αργότερα η Οικονομική Σχολή του Λονδίνου και το Εργατικό Κόμμα.
Στα έργα του διατυπώνονται οι απόψεις του για τον κόσμο και για τη ζωή, για τις σχέσεις των δύο φύλων με ριζοσπαστικούς τόνους για την εποχή εκείνη, για την εκπαίδευση, την εκκλησία και με φιλοσοφική διάθεση διαπλάθει ανθρώπινους χαρακτήρες. Δεν μορφώθηκε αρκετά, γιατί οι απόψεις του για τα σχολικά βιβλία δεν ήταν οι καλύτερες, επειδή οι σπουδαστές θα έπρεπε να κρίνουν κι όχι να παπαγαλίζουν τα γραφόμενα των βιβλίων τους. Έλεγε πως οι νέοι πρέπει να ξεσηκωθούν ενάντια στο κατεστημένο πριν γίνουν απολιθώματα. Τους έλεγε πως πρέπει ν΄αμφισβητούν με κριτικό πνεύμα και να βλέπουν και την άλλη πλευρά κι όχι αυτή που τους επιβάλλεται. Αλλά να προσπαθούν ν΄ανακαλύψουν την αλήθεια μέσα από το δυϊσμό που τους διδάσκουν. Ακόμα έλεγε πως οι γυναίκες δεν γεννήθηκαν για να κάνουν καριέρα τα οικιακά. Αλλά έχουν κι αυτές δικαιώματα γνώσης κι όταν χρειαστεί να κάνουν παιδιά, δεν είναι μόνον αυτή τους η υποχρέωση και φυσική καριέρα. Αν αυτό παραμείνει στη σκέψη των γυναικών σαν αυτοσκοπός στη ζωή τους, είναι ως να σκέφτεται ένα παιδί, πως το φυσικό περιβάλλον του είναι όπως το κλουβί για τον παπαγάλο. Δίδασκε να μη φοβούνται οι γυναίκες την επιβίωσή τους και πως δεν είναι ιδιοκτησία των συζύγων τους, μήτε πως αυτή είναι μια φυσική θέση που τους όρισε ο Θεός να έχουν. Η μόνη θέση που έχουν είναι η ελευθερία τους κι όχι να είναι κλεισμένες μέσα σ΄ ένα κλουβί.
Ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος το 1914 άλλαξε τη ζωή του. Έγραψε πάνω από 50 θεατρικά έργα, περί τα οκτώ πεζογραφήματα και περί τα έντεκα βιβλία πολιτικού και κοινωνικού περιεχομένου και με κριτικές μελέτες. Μεταφρασμένα και στα ελληνικά, είχα την τύχη από μαθήτρια να διαβάσω τα βιβλία του "Ο Πυγμαλίων", "Ο Ανδροκλής και το λιοντάρι", "Η Αγία Ιωάννα", "Το επάγγελμα του Κάσελ Μπάιρον". Ο Tζορτζ Μπέρναρντ Σω με τη συγγραφική του πένα, διαμόρφωσε το χαρακτήρα των ανθρώπων και επηρέασε τις ανθρώπινες κοινωνίες. Τα θεατρικά του έργα μεταφρασμένα σε όλες σχεδόν τις γλώσσες επηρέασαν κι επηρεάζουν τις ανθρώπινες κοινωνίες και ιδιαίτερα ακόμα τους νέους. Άφησε αυτόν τον κόσμο το 1950 στο Λονδίνο.
Τα λογοτεχνικά του έργα είναι ανεξάντλητα σε γνώσεις και πλούσια σε περιεχόμενο, που διδάσκει.
*Η Νότα Κυμοθόη είναι Λογοτέχνης και Εικαστικός